Veerkracht 101
Door: Sahar Bahrami
Leraar zijn kan soms een behoorlijke uitdaging zijn. Onze beroepsgroep heeft niet voor niets een
ontzettend hoog uitvalpercentage, wat er toe heeft geleid dat het onderwijs kampt met een groot
lerarentekort. Maar, hoe kan het dat de ene leraar uitvalt en de andere niet? Het sleutelwoord hierin is
veerkracht. Het is namelijk zo dat een veerkrachtige leraar bij de groep hoort die op een gezonde
manier met alle uitdagingen binnen het lerarenberoep om kan gaan.
Maar wanneer ben je nou precies een veerkrachtige leraar?
Een veerkrachtige leraar wordt gezien als iemand die snel herstelt na uitdagende of lastige situaties en
op kan bloeien op zowel professioneel als persoonlijk vlak. Hij of zij voelt zich hierdoor goed over
zichzelf. En wanneer je je goed voelt over jezelf heeft dat weer invloed op je algehele welbevinden,
maar ook op je toewijding aan het lerarenberoep.
En, wanneer het op veerkracht aankomt, kunnen wij als leraren (in opleiding) vaak nog wel het een en
ander leren. Om deze reden zijn verschillende onderzoekers begonnen met een project dat onderzoekt
hoe een leraar (in opleiding) zijn of haar eigen veerkracht kan vergroten en daarmee de kans op uitval
kan verkleinen.
Gebrek aan veerkracht kan leiden tot uitval (bijv. door een burn-out) en een ontevreden gevoel over je
eigen werk. Het kan er bij sommige leraren zelfs toe leiden dat ze uiteindelijk een hele andere carrière
overwegen en zelfs daarvoor kiezen.
Het goede nieuws is dat veerkracht niet iets is dat aangeboren is. We kunnen het onszelf aanleren en
het blijven oefenen. Hoewel de lerarenopleiding hier ook een rol in zou kunnen spelen, kunnen we
hierin ook zelf initiatief nemen door eens goed ons eigen gedrag onder de loep te nemen.
Er zijn meerdere dingen die we vandaag al zouden kunnen ondernemen om onze veerkracht te vergroten.
- Bepaal welke mensen er in jouw omgeving zijn die jij om hulp kunt vragen of waarmee je het
kunt hebben over waar je tegenaan loopt. Dit kunnen collega’s zijn, maar ook familieleden en
vrienden. Je kunt ook eens kijken of er interessante social media groepen zijn waarbij je
je kunt aansluiten. - De meeste beginnende docenten lossen hun problemen binnen en buiten de klas op door
´trial and error´. Als jij ook zo iemand bent (net zoals ik eerder ook was) probeer dan eens te
bekijken op wat voor andere manieren je een probleem ook op kunt lossen. Is er een expert die je om hulp kunt vragen? Of kun je je probleem oplossen door er op internet meer informatie over op te zoeken? Wacht niet langer tot het probleem zich voor doet! - Voorkom dat het werk je te veel wordt door tijdig activiteiten uit jouw takenpakket te
schrappen. Doe je extra dingen die op dit moment eigenlijk niet nodig zijn? Overweeg dan
eens om deze te schrappen. - Het allerbelangrijkste waar je vandaag al mee kunt beginnen is waarschijnlijk een inkoppertje.
Het gaat hier namelijk om goed voor jezelf zorgen en een beetje aardig voor jezelf zijn. Uit
onderzoek is gebleken dat docenten die voldoende aandacht hadden voor zichzelf en ook de
tijd namen voor leuke activiteiten uiteindelijk de meest veerkrachtige docenten zijn op de werkvloer. Je zou voor jezelf een lijstje kunnen maken met dingen waar jij blij van wordt (en deze dan ook daadwerkelijk doen!)
Zoals je kunt zien, zitten er in de First Aid Kit for the Resilient Teacher nog meer manieren in waarmee je kunt werken aan je eigen veerkracht. Zou je hier meer over willen lezen of leren, dan is het zeker een aanrader om de BRiTE modules te doen. Deze zijn online in het Engels en het Nederlands beschikbaar.
Castro, A. J., Kelly, J., & Shih, M. (2010). Resilience strategies for new teachers in high-needs areas.
Teaching and Teacher Education, 26(3), 622–629. https://doi.org/10.1016/j.tate.2009.09.010
Mansfield, C. F., Beltman, S., Broadley, T., & Weatherby-Fell, N. (2016b). Building resilience in
teacher education: An evidenced informed framework. Teaching and Teacher Education, 54, 77–87.
https://doi.org/10.1016/j.tate.2015.11.016.